Pieter van Winter was een rijk koopman en kunstverzamelaar. Heel bekende schilderijen die hij verzameld heeft, zijn Marten Soolmans en Oopjen Coppit van Rembrandt en Het straatje van Johannes Vermeer. Hij woonde in Amsterdam in het grote pand Saxenburg op de Keizersgracht 224, dat nu onderdeel is van het Pulitzer hotel. Pieter van Winter werd in 1784 bewindhebber van de VOC. Hij was schepen van de Diemer- of Watergraafsmeer. 

afbeelding 1: Portret van Pieter van Winter (1745-1807), door Adriaen de Lelie, ca 1800 / Collectie Six, Amsterdam

De tuinen op Voorland

Pieter van Winter heeft het huis en het gebied goed onderhouden en vooral aan de tuinen veel aandacht besteed. Zo kocht hij in 1784 bomen bij de boomkweker Willem Pieter Eveliens uit Aalsmeer. De rekening is bewaard gebleven en bevat:

Veel fruitbomen, een wijnstok, platte Kaspersikke, goud pippelingen (appel), perenbomen, Reyne Cloude pruimen, appel, peren, kersen, lei appel, bessen, cruysbessen, ley Joppen peenen, persikke, applicoos, 50 Spaanse aak, 50 wey beuk, 50 haag beuk, 50 berk, 50 eyk, 50 essen, 400 aardbeyeplanten.

Hij had ook een groentetuin met o.a. wijkerpeulen, doppers, postelijn, spinazie, knolradijs, peterselie, salade.

De tuinen van Voorland waren eerst nog in de gebruikelijke Franse stijl ingericht. Later in 1786 werd in opdracht van Pieter van Winter door de Duitser Johann Georg Michael (met als hulp/leerling Johan David Zocher Sr) de tuinen grondig veranderd naar een meer asymmetrische, meer natuurlijke stijl. Deze stijl werd Engels plantsoen of Engelse landschapsstijl genoemd. 

Afbeelding 2: Voorland in de Watergraafschmeer (1794) / Stadsarchief Amsterdam

Uit Engeland waren namelijk nieuwe ideeën op het gebied van tuinarchitectuur gekomen: Franse parterretuinen werden nu als saai ervaren: ze kenden geen verrassingen en waren steeds hetzelfde. Verder was er in de tuin ook geen schaduw en dat was vervelend als je erin wandelde. Bomen waren erg ver weg, achter alle symmetrische parterres. Dus daar moest verandering in komen: de natuur moest weer terug komen! Er werd een geïdealiseerd landschap nagebootst. Dus er kwamen kronkelpaadjes, slingerende lanen, verspreid geplaatste bomen, er werden vijvers uitgegraven en heuveltjes opgeworpen.

De tuinarchitect Michael had eerder ook landgoed Beeckestein getransformeerd naar de Engelse landschapsstijl. Aangenomen wordt dat hij in Engeland in Stowe, Buckinghamshire, is geweest, om de daar aangelegde “Engelse” tuin van de tuinarchitect en alleskunner Capability Brown te bekijken.

In 1786 is er een nota van de aankoop van de volgende bomen:

22 eyken, 130 abeelen, 2000 eikenstekken, 600 berken, 1050 verschillend engels plantsoen, 72 verschillend opgaand, 4 castanje, 178 platte sparren, 121 eyke heesters, 200 beuken heesters Totaal kostte dit fl 1061 en wat stuivers. 

Met dit alles en het eerder gekochte plantgoed werd een groot landgoed op een natuurlijke wijze beplant.  Op de afbeeldingen zie je hoe het er uitzag met de vijver, de grote bomen en het landelijke, natuurlijke karakter van de tuin. 

Afbeelding 3  Hofstede Voorland. Gezicht in het park met de vijver voor het huis. (1794) / Stadsarchief Amsterdam

Afbeelding 4 Gezigt uit huis van de hofstede Voorland in de Diemermeer na(ar) de Midden weg (1799) / Stadsarchief Amsterdam

Irene van Deudekom

Bronnen:  Stadsarchief Amsterdam; Collectie Six, Amsterdam